واگر كاروانهاى عازم حج متعدد باشد، چنانچه اطمينان داشته باشد كه اگر تأخير كند وبا كاروان اول يا كاروانهاى اوليه نرود از حج در آن سال باز نمى ماند، مى تواند به قدرى كه باز نماند، تأخير كند، وگرنه بايد بدون تأخير حركت نمايد.
مسأله ٣ ـ هرگاه مى توانسته با كاروان اول يا كاروانهاى اوليه راهى حج شود، ولى به علت اطمينان به اين كه با تأخير، از حج باز نمى ماند، حركتش را تأخير اندازد، وبعد اتفاقاً متمكّن از رفتن به حج نشود، يا به جهت تأخير به حج نرسد، در اين تأخير معذور است، ودر اين فرض، استقرار حج بر او محلّ اشكال است.
شرط اوّل بلوغ است، پس بر غير بالغ، اگر چه بلوغش نزديك باشد، حجّ واجب نيست، واگر به جا آورد از حجة الاسلام كفايت نمى كند، هرچند حجّ بچه مميز صحيح است.
مسأله٤  ـ هرگاه غير بالغى به سفر حجّ رود وپيش از محرم شدن از ميقات بالغ شود ومستطيع هم باشد، حجّش ـ بى اشكال ـ حجة الاسلام خواهد بود، واگر پس از بستن احرام بالغ شود، جايز نيست آن را به قصد حجّ مستحبى به اتمام برساند، ودر صورتى كه بلوغش پيش از وقوف در مشعر الحرام باشد، كفايت حجّش از حجة الاسلام ـ همان طور كه مشهور بين فقها (اعلى اللّه مقامهم) است ـ وجهى دارد، ولى احتياط واجب آن است كه به يكى از ميقاتها برگردد واز آن جا دوباره احرام ببندد، به اين قصد كه در صورت عدم كفايت احرام اوّل براى حجة الاسلام، احرام دوم براى امتثال امر به احرام حجة الاسلام باشد، پس اگر متمكّن نباشد كه برگردد، در محلّ احرام او تفصيلى است كه در مسأله (١٦٦) خواهد آمد.
مسأله٥  ـ هرگاه به اعتقاد اين كه هنوز بالغ نشده، حجّ را به قصد حجّ مستحبى به جا آورد، وپس از حجّ معلوم شود هنگام عمل بالغ بوده است، حجّش كفايت از حجة الاسلام مى كند، در صورتى كه امر استحبابى را به نحو تقييد قصد ننموده باشد (به اين كه به علت خطا در تشخيص واقع، امر استحبابى را قصد كرده باشد، وگرنه انگيزه او امتثال امر واقعى بوده است)
مسأله٦  ـ مستحب است بچه مميز حجّ نمايد، وـ بنابر احتياط واجب ـ در صحت آن اذن ولىّ معتبر است.
مسأله٧  ـ مستحب است ولىّ، بچه غير مميز را ـ پسر باشد يا دختر ـ مُحرم نمايد، به اين كه دو جامه احرام را به او بپوشاند، وبه او امر كند تلبيه را بگويد، واگر قابل براى تلقين باشد تلبيه را به او تلقين نمايد، وگرنه خودش از طرف او تلبيه بگويد، واو را از آنچه بر محرم اجتناب از آن واجب است باز دارد، ودر صورتى كه مسير رفتن آنها به مكّه از «فخّ» مى گذرد، جايز است كندن لباسهاى دوخته او را تا رسيدن به آن جا تأخير اندازد.
واو را امر كند به انجام آنچه كه از اعمال حجّ مى تواند انجام دهد، وآنچه را نمى تواند خود به نيابت از او به جا آورد، واو را طواف دهد، وبين صفا ومروه سعى دهد، ودر عرفات ومشعر وقوفش دهد، واگر قدرت بر رمى دارد، امر كند كه آن را انجام دهد، وگرنه از طرف او رمى نمايد، وهمچنين است نماز طواف، وسر او را بتراشد، وهمچنين است بقيه اعمال.
وظاهر اين است كه احرامِ بچه در هر سنى جايز است، اگر چه در بعضى از روايات تحديد شده به بچه اى كه دندانهاى شيرى او ريخته باشد.