هفتمين وهشتمين ونهمين واجب حجّ، طواف ونماز آن وسعى است، وچگونگى وشرايط وخصوصيات آنها همان است كه در طواف عمره ونماز وسعى آن گذشت.
مسأله٤٠٧  ـ در حجّ تمتّع واجب است طواف پس از حلق يا تقصير انجام شود، وچنانچه از روى علم وعمد پيش از آن انجام دهد، بايد پس از حلق يا تقصير دوباره طواف را انجام دهد ويك گوسفند كفّاره بدهد.
مسأله٤٠٨  ـ مستحب است طواف حجّ در روز عيد انجام شود، وتأخير آن تا آخر ذى الحجّه جايز است، ولى تأخير براى كسى كه حجّ تمتّع انجام مى دهد مكروه است.
مسأله٤٠٩  ـ تقديم طواف حجّ ونماز آن وسعى بر وقوف در عرفات ومشعر، جايز نيست، مگر براى پير، وزنى كه مى ترسد پس از وقوف حيض شود، ومريض ومعلول وكسى كه مى ترسد نتواند به مكّه برود وطواف كند، كه براى اينها جايز است پس از بستن احرام حجّ وپيش از دو وقوف، طواف ونمازش را به جا آورند، وسعى را در وقت خودش پس از اعمال روز عيد انجام دهند، واحتياط واجب آن است كه سعى را پس از نماز طواف انجام دهند ودر وقت خودش نيز دوباره به جا آورند.
واما كسى كه ترس دارد كه پس از منى دوباره به مكّه رفتن براى او مهيا نشود، سعيش را نيز پس از نماز طواف به جا مى آورد، ولازم نيست دوباره آن را در وقت خودش انجام دهد.
واگر براى افراد مورد استثنا ـ بعد از آن كه طواف ونماز ويا حتى سعى را هم مقدّم داشتند ـ تمكّن از انجام آنها بعد از اعمال منى تا آخر ذى الحجّه فراهم شد، اعاده آنها بر آنان لازم نيست، اگرچه سزاوارتر است.
مسأله٤١٠  ـ كسى كه متمكّن نيست پس از اعمال منى به مكّه برگردد ـ مانند كسى كه بر جان خود مى ترسد ـ جايز است طواف نساء ونمازش را پيش از وقوف در عرفات ومشعر انجام دهد.
مسأله٤١١  ـ زنى كه حائض يا نفساء است ونمى تواند آن قدر در مكّه بماند تا پس از پاك شدن طواف ونمازش را انجام دهد، بايد براى طواف ونمازش نايب بگيرد، وپس از آن كه نايب آن دو را به جا آورد خودش سعى را انجام دهد.
مسأله٤١٢  ـ كسى كه حجّ تمتّع انجام مى دهد، پس از انجام طواف ونمازش وسعى، تمام چيزهايى كه به واسطه احرام بر او حرام شده بود براى او حلال مى شود، مگر زن، واقوى آن است كه در مورد زن فقط آميزش حرام است، اگرچه احتياط مستحب آن است كه از بقيه لذّتهايى كه در عنوان سوم وچهارم وپنجم از محرّمات احرام ذكر شد، نيز اجتناب شود.
مسأله٤١٣  ـ كسى كه براى او تقديم طواف حجّ ونماز آن وسعى بلكه حتى تقديم طواف نساء جايز است ـ كه در مسائل قبل بيان شد ـ تا زمانى كه اعمال منى را از رمى وذبح وحلق يا تقصير انجام نداده است از احرام خارج نمى شود.
كسى كه حجّ يا عمره مفرده انجام مى دهد، واجب است پس از انجام اعمال حجّ ويا عمره طواف نساء ونمازش را انجام دهد، ووقت طواف نساء ونمازش محدود به ذى الحجّه نيست، بلكه مى تواند پس از آن نيز انجام دهد.
وطواف نساء ونمازش اگرچه در حجّ وعمره مفرده واجب است، ولى جزء اعمال اين دو نمى باشند، بنابراين ترك آنها ـ اگر چه عمداً باشد ـ موجب فساد حجّ وعمره نمى شود.