2 - مبدأ اذان رؤيا است.
در المبسوط سرخسى آمده است (1): ابو حفص محمد بن على منكر بود كه مبدأ اذان رؤيا باشد و مىگفت:
شما يكى از معالم و نشانه هاى دين را هدف قرار داده ايد و مىگوييد با رؤيا ثابت شده است. هرگز! و لكن پيامبر (صلى الله عليه وآله و سلم) وقتى به مسجد الاقصى برده شد و پيامبران را گرد او جمع كردند فرشته اى اذان و اقامه گفت وپيامبر با آنان نماز گزارد. و گفته شده است: جبرئيل عليه الصلاة والسلام اذان را فرو آورد.
در عمدة القارى شرح صحيح بخارى ج 5 ص 107 مىگويد:
زمخشرى از بعضى نقل نموده است كه اذان به وحى بوده است، نه رؤيا.
در البحر الرائق ج 1، ص 268 مىگويد:
وسببه (اى الاذان) الابتدائى اذان جبرئيل (عليه السلام) ليلة الاسراء واقامته حسين صلى النبى (صلى الله عليه وآله و سلم) اماما بالملائكة و ارواح الانبياء ثم رؤيا عبد الله بن زيد.
روايات متعدده اى كه بزرگان اهل سنت نقل نموده اند اين معنى را كه مبدأ اذان وحى بوده است نه رؤيا، تأييد مىكند، از آن جمله:
1 - عن ابن عمر قال:
لما أسرى بالنبي صلى الله عليه وآله و سلم أوحى الله إليه الاذان فنزل به فعلمه بلالا. (2) چنان كه ملاحظه مىكنيد اين روايت مبدأ اذان را وحى و در ليلة الاسراء مىداند و هيچ ربطى به قضيه رؤيا ندارد زيرا قضيه رؤيا را آنان كه نقل مىكنند مربوط به مدينه مىدانند و مدتها پس از هجرت و استحكام امر اسلام و تشريع نماز و روزه و زكات و اقامه حدود وخلاصه تحقق حلال و حرام (3); در حالى كه اسراء قبل از هجرت و از مسجد