نزديك يكديگر باشند كفايت مىكند والا فلا مگر در صورتيكه بداند افق انها با هم موافق است هر چند از يكديگر دور باشند (مسألة 5) اعتماد بر تلغراف نمىتوان كرد در ثبوت هلال مگر انكه از ان علم حاصل كند برؤيت هلال يا بحكم حاكم يا بشهادت عدلين آنجا در صورتيكه دو بلد نزديك يكديگر باشد (مسألة 6) يوم الشك كه نداند اخر رمضان است يا اول شوال واجب است روزه بگيرد ويوم الشك كه نداند شعبان است يا رمضان جايز است افطار يا روزه بقصد غير رمضان چنانكه گذشت در صورت اول اگر معلوم شود كه شوال بوده بايد افطار كند چه پيش از زوال يا بعد از ان ودر صورت دويم اگر معلوم شود رمضان است وهنوز افطار نكرده وپيش از زوال باشد تجديد نيت كند وصحيح است وهر گاه بعد از زوال باشد بايد امساك كند وقضا نمايد (مسألة 7) اگر چند ماه ابر باشد وهلال انها را نه بيند همه ماه ها را سى روز حساب كند ماداميكه بحسب عادت نقصان انها را نداند (مسألة 8) اسير ومحبوس كه نتوانند تحصيل علم بر مضان بودن ماهى نمايند بايد عمل بمظنه كنند واگر از تحصيل ظن بر مضان نيز عاجز باشند در تمام سال مخيرند يك ماه را رمضان قرار دهند وروزه بگيرند وبعد از گذشن يازده ماه از ان ماه باز ماه دوازدهم را بايد رمضان قرار دهند تا مراعات مطابقه اندو ماه در ان دو سال شده باشد وهر گاه معلوم شود كه آنچه اختيار كرده اند رمضان نبوده بلكه پيش از ان بوده روزه كه گرفته كافى است زيرا كه در اين فرض قضاء ان محسوب است واگر معلوم شود كه رمضان بعد از ان بوده وفعلا گذشته است بايد قضاء آن را بجا اورد واگر نگذشته ادا نمايند ودر صورتيكه از مظنه بر مضان بودن ماهى عاجز باشد جايز است روزه نگيرند تا يقين كنند كه رمضان گذشته انوقت قضاء آن را بجا اورند واحوط اجراء احكام رمضان است بر ماه مظنون الرمضانيه از كفاره وپى در پى بودن ووجوب فطره ونماز عيد وحرمت روزه عيد ماداميكه باشتباه باقى باشد واگر خلاف ان معلوم شود بمقتضاى ان عمل كند (مسألة 9) اگر ماه رمضان مشتبه شود ما بين دو ماه يا سه ماه مثلا تمام انها را روزه بدارد بنابر احوط هر چند دور نيست احكام اسير ومحبوس بر او جارى باشد واگر نذر كرده روزه ماه معينى را ومشتبه باشد مابين دو ماه يا سه ماه ظاهر وجوب احتياط است بروزه تمام اطراف شبهه ماداميكه مستلزم حرج نباشد والا بمظنه عمل نمايد واگر مظنه هم ندارد يك ماه را اختيار كند (مسألة 10) اگر كسى برود در جائيكه شش ماه