حكم حاكم نيست و صحيحه (1) منصور و اخبار ديگر هم دلالت بر آن دارد، و اما مجرد حكم حاكم شرع، يعنى مجتهد عادل، پس اظهر در آن نيز كفايت است. هر چند معلوم نباشد كه به شهادت عدلين بر او ثابت شده.
407 - سؤال: هر گاه كسى به كفاره ماه مبارك رمضان خواهد اطعام شصت مسكين نمايد به تفرقه، اطعام چند نفر، مىتواند كرد (جهت شصت مسكين به هم نرسيدن) يا نه؟
جواب: تا مقدور شود كفاره را به شصت مسكين برساند و اگر نشود به آن عددى كه ميسر شود مكرر بدهد تا عدد تمام بشود.
408 - سؤال: زيد، در روز ماه مبارك رمضان با زوجه خود مكرها جماع نموده، آيا در اين صورت كفاره و قضاى صوم مشار اليها بر زيد مذكور لازم است يا نه و به تعدد سبب، كفاره و قضا متعدد مىشود يا نه؟ و هرگاه زيد مذكور از عتق رقبه وصيام شهرين عاجز باشد و بايد اطعام شصت مسكين نمايد قدر اطعام هر مسكينى چقدر است شرعا و مسكين چه اشخاص مىباشند؟ عدالت در ايشان شرط مىباشد يا نه؟ و با تعذر شصت مسكين يا عدم معرفت به حال بعض، شرعا كفاره را به بعض ايشان مىتوان داد و هر چند كه يك نفر يا دو نفر باشند يا نه؟
جواب: در صورت مزبوره دو كفاره بر زوج واجب مىشود، يكى از براى خود و ديگرى براى زوجه و روزه زوجه باطل نمىشود و قضا بر زوج واجب است از براى خودش و بر او قضا از براى زوجه نيست و اظهر آن است كه به تعدد سبب، كفاره مكرر نمىشود. و بعضى گفته‌اند به تكرار جماع، كفاره مكرر مىشود و اين احوط است، بلكه احوط در مطلق تكرار سبب، اين است كه كفاره را هم مكرر كنند. خصوصا هرگاه سبب دو جنس باشد، مثل جماع و اكل، يا اكل و شرب. و خصوصا هرگاه كفاره را به جهت سبب اول داده باشد و بعد از آن سبب ديگر را به عمل آورده باشد، اما وجوب معلوم