وبعد از آن ورم مستطيل در عقب گوش بهم رسد علاج گشودن عرق بارزين است وطلا نمودن نقل تخم كتان كه روغن او را افشرده باشند با صابون وبزر قطونا وهر گاه منفجر گردد وعلاج قرحه بايد نمود ديگر ناخنه كه بتركى سانجو گويند علامتش شكى نفس وبر آمدن غضروف بينى وسر در پيش افكندن وعدم اگلست علاج قطع باستره اخراج غضروف وقصد عرقين منخرين وسعوط ابزاج وزرنيخ ومرهم زنگار واستعمال معطساة بر آمدفن دندان زياد كه مانع لجام وباعث قلة اگل ونشخوار است علاج قلع وماليدن موضع برف وحلتيث كه هر دو را در روغن زيتون جوشانيده باشند وسنون نمودن بشب يمانى وشونيز ديگر صفدع وآن ظهور ورم ورگهاى سبز در زير زبان است علاج گشودن ضفدعين وتضميه نانى كه در مرق ضفدع طبخ نموده باشند واگل آن ديگر تأثير هواست علامتش بهم آمدن چشم وسر پ يش افكندن وغمگين بودن وافكندگى سينه وبرخواستن موى اوست علاج آرد جو را با ربع وزنه او ريوند با دوغ ممزوج كرده بر روى يخ سرد كرده بخورانند وبه آن حقنه كنند وهر گاه از برودت هوا باشد شبت وجله مكد 45 ل نيمكوب كرده تا سه روز بدهند امراض عين مثل ظفره وامثال آن وبياض وغيرها علاج همه به دستور معالجه انسانست مگر انكه در بهايم ادويهء قويه آنها را بايد استعمال نمود امراض ريه واحشا كه از انجمله سرفه است هر گاه بعد از اكل عارض شود از ضعف ريه خواهد بود والا از دماغ علاج حارهء آن را تخم مرغ خام بگلو اندازند ويا در سركه چند روز بگذارند تا پوست تخم مرغ نرم كردد انگاه بدهند وبه دستور دادن شربه واسفناج وعلف خبازى وخطمى وآب طبيخ جلسه مع خبازى بسيار نافع است وحقير حب سعال ترياك دار وحب نشاط را تجربه نموده وبارده را حب عطائى وحب ميعه داده ودر قسم بارده تصريح نموده اند كه اين دوا مجرب است رازيانه شونيز فته سير مقشر مكد 3 ل روغن دنبهء تازه هفتاد ل نيم گرم كرده بدهند هر روز به دستور تا سه روز بايد داد اگر اثرى باقى مانده سه روز ديگر در پستى چهار پا بريزند وگويند اگر در سالى يكبار اين دوارا بدهند بهيچ مرض در آنسال مبتلا نگردد وباعث فربهى او نيز مىشود وبه دستور دبق را با زيت وآب گرم دهند از مجرباة شمرده اند واين دوا نيز بغايت نافع است سير مويز زيره ننانخواه زراوند مد حرج مكد 3 ل جوشانيده صافنموده با 20 ل عسل بدهند ودر شدة سعال فصد وداحين نافع دانسته‌اند وداغ مرافق وسعوط وزعفران با روغن زيت بغايت مؤثر است ديگر قولنج است علامتش احتباس زبل وبى آرامى وبر آمدن شكم علاج تخم كافشه كه عبارة از قرطم است 5 ل او را در آب پخته جرم او را بخورانند وباآب او حقنه كنند وبگردانند تا اطلاق واقع شود وشياف تخم حنظل با صابون ومويز از مجرباتست خصوصا با قدرى زهرهء گاو وخورانيدن يك ل زهرهء خرس جهة درد شكم ودرد جگر وسدهء آن مجربست وبه دستور شياف از حلتيث واشق وتخم حنظل كردن وخورانيدن آب بزور مع سرگين كبوتر وزيت وشراب بيعديل است ديگر احتباس بول است علاج شراب وروغن گاو هر يك نودل نيم گرم بدهند وحقير اين دوا را تجربه نموده شورهء صاف را از 5 ل تا 7 ل درماست حل كرده بدهند در حال رفع علت كند وبايد بعد از دو آن دوا از جويهاى كم عرض بجهانند وچون دهنهء فرنگ در چشم او بكشند بالخاصية در حال ادرار مىنمايد مجربست جو گيرى وسينه گيرى هر گاه سينه گيرى از جو گيرى حادث شود در روز آب وكاه سينه گيرى از جو نباشد فصد عروق وحشيات دست وفصد اذرعان كنند وتخم مرغ خام چند عدد را شكسته در گلوى او ريزند وبجاى جو خلر وعدس وحب البقر و امثال آن دهند وگندم در شير پخته نافع است وسير را در روغن دنبه جوشانيده بر سينه گرم كرده بقوة تمام بمالند وپوست تازه گوسفند بپوشانند امراض قوايم يكى قصر تحريكست واو وقتى عراض مىشود كه عرق داشته دفعة سرد شود ومانع حركت كمر وكردن گردد بخلاف تشنج كه شامل جميع اعصاب است علاج سعوط ببورهء ارمنى در روغن گلسرخ وبخور ونطول كردن بمطبوخ درمنه تركى وبرنجاسف وكندر ومانند آن وهر گاه زايل نشود وداغ مفصل سرو گردن وبيخ دم بايد گردجزو علتى است كه با سستى قوايم موى او مثل داء الثعلب ريزد علاج موضع را باستره چند جا بشكافند تا خون بقدرى دفعشود وپياز عنصل ماليده بروغن كموهان شتر وروغن حب الغار وشونيز وثفل تخم كتان تضميد نمايند جمود علتيست كه به سبب كثرت شرب وبعد از اكل عارض مىشود وعلامتش دير كام برداشتن وگرافى سينه وخشكى اعضا وتشنج قوايم است علاج قصد بارزين طرف پيشانى وزير سم است وسعوط كردن بكلاب وكافور ونطول بطينج ادويه حاره مثل حاشا وبابونه وبرنجاسف وافسنتين نعقد علتيست كه به سبب حمل گران وحركة بسيار وسير سنگلاخ وزمينهاى درشت بر بالاى زانو بر آمدگى بهم رسد علاج بمليناة ومحللاة مثل مويز وزعفران وانجير وتخم كتان وشونيز وعسل تضميد نمايند ورم تحت الركبه وخراج وسطبرى يكى از قوايم بحد داء الفيل مىرسد از ريختن مواد غليظه است علاج تضميد مو صغست بحنظل تازه ومقل واشق وسير وغدره انسان از مجرباتست وبه دستور ميعه با زيت وخورانيدن ريوند چينى بادنبه وشير ونطول ببابونه ونخاله واكليل الملك وامثال آن طباق علتى است كه باعث درم حوالى سم گردد با خشونة وشكافها وشقاق علاج بريدن موضع وداغ كردن است باستره بآتش سرخ كرده واخراج انچه شبيه بدانهاى انجير باشد وبعد از آن استعمال نمودن قطران ومراهم مناسبه قرحهء خفيه حافره كه از ميخ بهم رسد علاج كشيدن منح وچكانيدن روغنچراغ وروغن شيخ صنعان وامثال آنست شقاق طريق علاج انستكه مكرر به آب گرم بشويند بلكه مدتى در آب گرم بگذارند پس سم را خشك كرده اين دواها را گرم نموده در شكافها بچكانند علك البطمر را در پيه بز در قدر مضاعف بگذارند وسبرنج اضافه نموده استعمال نمايند واين از مجربات حقير است وبعضى ماليدن مغز سر گوسفند وكنجد محلول وزردهء تخم مرغ وسفيد آب وزعفرانرا مدح نموده اند وداغهاى خطئ بالاى سم وساق بسيار نافع است