رفع رياح از مجربات دانسته‌اند وبه دستور آشاميدن يك درهم از پنج او با ماء العسل تا چند يوم همين اثر دارد وضماد او با كندر و شراب جهة جذب بيكان وخار از اعضا وبا شيلم وماء العسل جهة تحليل غرب نافع و طلاى او جهة سرخى رنگ رخسار ورفع آثار وفرزجه او جهة گشودن حيض مؤثر ومضر حلق ومصلحش در شير پختين وقدر شربتش تا دو درهم است دلق اسم حيوانيست شبيه بسمور در اصفهان موثره وبه فارسى دله نامند گوشت او مبهتى ودر ساير افعال مثل سمور است دلفين اسم يونانى نوعى از سمك است وبه فارسى ماهى بينى دراز وبديلمى كچه ماهى نامند سر او شبيه بسر خوك وبى فلس سردو تر وقريب الاعتدال ومولد خلط غليظ ومقوى اعضا وبيه او كرم وخوردن وماليدن روغن او جهة درد مفاصل وچون در جوف حنظل گذاشته گداخته باشند جهة گرانى سامعه واويختين دندان او بر اطفال جهة رفع فرغ مؤثر است دلم بلغة مصر اسم در شافست دلينس نوعى از صدفست ودر مصرام الخلول نامند واو ودع بريست دلاغ به عربى اسم بطبيخ هنديست دلدع بلغة اهل بيت المقدس نوعى از كلج است وبيونانى سفند وليون نامند دله اسم فارسى دبق است دم اسم فارسى خونست وخاصيت خون هر حيوانى در طى او مذكور است ومجموع او محلل او رام وجالى بياض عين وبرشتهء او قاطع اسهال ورافع سموم است فم الاخوين به فارسى خون سياوشانست واو صمغى است خالص الحمرة مايل به بنفشى وقوتش تا مدتها باقى ميماند وگويند عصارهء گياه سرخيست واز سقوطر ونواحى هند خيزد وگياه او معروف نيست در سيم سرد وخشك وقابض قوى وقاطع خون از جميع اعضأ ومنبت لحم ورادع سيلان فضول وجهة حرارة جگر واحشاو التحام جراحات شمشير وامثال او بغايت مؤثر وجهة زحير واسهال وموى وصفر اوى وسحج وشقاق مقعد وتقويه معده ولثه وبا زردهء تخم مرغ جهة قروح امعأ واكتحال او جهة تقوية باصره وقرحهه نافع ومضر كرده ومصلحش كتيرا وقدر شربتش از نيمدرهم تا يك مثقال وبدلش شادنج وعصاره خس است وچون بلور و وشيشه را باو رنگ كنند صاف تر ورنكين تر از عقيق مىشود ودر اين امر عديل ندارد دماغ مغز سر حيوانيست سردو تر ودير هضم وبا قوه ترياقيه ومقوى دماغ ومولد منى وطلاى او جهة رفع خشكى دماغ وسرسام وشقاق نافع ومضر معده ومصلحش نعناع وسركه وآبكامه وادويهء حاره است ومعة الشجر گويند صمغ لبلابست وبغايت جاليست وجهة ستردو موى آزموده است دمادم نوعى از لوبياى هنديست بقدر ماشى وسرخ وشفاف وبر سر او نقطهء سياهى وبهندى مسور نامند گرم وخشك ومقوى دماغ رطبه وقاطع سيلان آب دهن وقدر شربتش در مزاج اطفال نيمدانك است دميا بيونانى نوعى از ماهيست كه سيبا نامند ومذكور خواهد شد دمسيسه بلغة مصر نوع زبون افسنتين است دم التنين ودم الثعبان دم الاخوين است دمعة العشاق حب النيل است دميحه اسم فارسى صفرا غونست دمور اسم تركى حديد است ومورتيكان اسم تركى خسك است دند به فارسى بيد انجير ختائى نامند ومشهور بحب السلاطين است وگياه او بقدر زرعى وبرگش مثل برگ بادنجان واز آن رقيق تر وگلشن بزرك ودانهء او در غلاف رقيق مايل بسبزى وقوتش تا سه سال باقيست وقسم چينى او بزرگ دانه شبيه به پسته وقسم شحرى شبيه بدانهء بيد انجير وغير منقط وسياه وكوچل وبطيئ العمل است ومورث مغص وقسم هندى متوسط المقدار واغبر ومايل بزردى ومنقط بسياهى مىباشد وبهترين اقسام چينى سفيد مايل بزرد وبعد از آن هنديست در اول چهارم گرم وبغايت تند ويابس ودر جوف مغز او پرده ايست وآن در سميت مثل بيش است وبه دستور پوست او وبايد جدا كردد وهرچه بى پوست مدتى مانده باشد به دستور از سموم قتاله است واقسام او مسهل بلغم وسودا وجاذب رطوبات خام از مفاصل ومفتح وجهة استسقأ ويرقان ونقرس وسنگ مثانه وكرده ودرد كمر وركين وساق نافع وطلاى او حافظ سياهى موى ومورث قرحه وتقشر جلد وچون برلب رسد سرخى او را زايل كنند ومكرارا وموجب برص لب وضماد او با ماست جهة شقاق وبرص حيوانات وبا ادويهء مناسبه جهة جميع او رام بارده واوجاع مفيد وقدر شربتش در قوى الابدان يك عدد ودر غير انصف عدديست كه با مصلحات باشد ومضر محرورين ويك درهم او كشندهء باسهال مفرط و وقطع امعا ومغص ومصلحش بعد از جدا كردن پرده درون او كتيرا او نشاسته وگل سرخ ويكشب در آب ليمو گذاشتن است ومعين فعل او تربد وعصارهء عافث وهليلهء كابلى وانيسون وپياز عنصل وزعفران وبسفايج است وبعد از خوردن آب سرد وشير وربوب حامضه ومشوى آن را مضرت كمتر ودر هواى بسيار گرم وبلاد حار ويا بس ونحيف الابدان استعمال او جايز نيست دندران اراقواست ونقه شبلم است ونق سپستانست ونقرا انقره است دنبه فارسى اليه است دندان فيل اسم فارسى عاج است دنبلان اسم فارسى كشنج است دوايا اغريا بيونانى نباتيست كه در سنگلاخ وزمين سخت ميرويد ساقش مثل ساق ريباس وطولش زياده برشبرى ومايل بزردى وبر سر او چهار برگ مربع شكل وسبز مايل به سفيدى وبر بالاى بركها چيزى ميرويد بى گل وتخمش دراز وخوشبو وخام وپختهء او از ماكولاتست در اولى ثانى گرم وخشك وبا اندك تندى ومقوى معده ومدر بول وملين طبع ومحلل وجهة رفع آروغ ورياح شكم وخوشبو