صداع شديد نافع ومصدع ومنجر ومضعف اشتها ومغثى ومداومت او مكدر حواس ومضر اعصاب ومصلحش انيسون وسكنجبين وقدر شربتش تا دو درهم وسه درهم او كشنده بتفريح مفرط است وبدلش مثل او قسط ومثل او دانهء ترنج وربع او سنبل رسدس او سليخه است وچون ده درهم آن را به آب سرشته مثل كردكان مدور ساخته تعليق نمايند جهة عسر ولادت واخراج مشيمهء زنان وماديان بالخاصيه مجرب وروغن او كه پنجاه مثقال او را در سه رطل نيم وروغن زيتون با روغن كنجد پنجروز وخيسانيده هر روز بر هم زده صاف كرده باشند در سيم گرم وخشك وملين عصب وصلابت رحم ومسخن ومنوم ومحلل وتدهين بينى وسعوط آن جهة ذات الجنب وطلاى او جهة ثقيهء قروح رحم واعضا وقروح خبيثه وحمول او با موم ومغز استخوان جهة قرحهء خبيثه رحم نافع وبرگ گياه او جهة التيام جراحت تازه ومنع ريختن مواد باعضا مفيد وچون اندرون سيب را خالى كرده زعفران پركرده بو كنند جهت خناق وذات الجنب وخفقان بيعديلست زعفران الحديد زنگ آهن است كه او را سوهان كرده بر روى صفحهء پهن نموده تر كنند وبر جاى نمناك بگذارند تا زرد شود بعد از آن كوبيده اجزاى زرد شدهء او را بكر زو مار به دستور گذارند وتكرار عمل نمايند تا او همه زعفران كردد بهترين اقسام او خصوصا در صناعت آنست كه برادهء حديد را با ربع او نوشادر سائيده ودر زمين نمناك دفن كنند تا ده روز مجموع زعفران مىشود گرم وخشك وقابض واز جمله ء سموم وضماد او جهة نقرس وبواسير وداخس وخشونة پلك چشم وناخنه وداء الثعلب وبا سركه جهة باد سرخ وجوششهاى حار مجرب وفرزجهء او جهة قطع حيض وذرور او جهة قطع خون بن دندان وتقويه آن نافع وخوردن يكقيراط آن مانع آبستنى است ودر صناعت جز وعظيم است زعرور در اصفهان كوچ نامند وبتركى بميشان ودر تنكابن كرجيل گويند از جنس گندس طبريست در آخر دويم سرد ودر اول خشك وقابض ومسكن جدة صفرأ وخون وقى وجهة اسهال وتقطير بول وجكر ومعده حار نافع ومقوى اشتها وآب او با شكر جهة در سر حار مجرب وضماد او جهة او رام صلبه وبا سرخ مفيد ومضر كرده ومورث قولنج ومصلحش انيسون وعود وقدر شربتش از آب او بيست وپنج مثقال واز جرم او تا دوازده مثقال وبدلش سيب ترش است زغير مرو است واسم فارسى تخم كتان زغار خراطين است زغن اسم فارسى غدافست زفيرف اسم مغربى عنابست زفت برى وجبلى زفت يا بس است زفت رومى شامل زفت يا بس زفت بحريست واز مطلق از اكثر زفت بحرى مراد است وگويند اسم قنقهن است زفت رطب رطوبة سائيلهء درخت صبو بر بى بار كه قسم نر است ورطوبه بار دار آن كه غير درخت جلغوزه است ومسمى به تنوبست حاصل مىشود ومنجمد او را تيانج است وآنچه از درخت شربين كه از اصناف سرو است وثمرش مانند سرد واز آن كوچكتر است بهم رسد قطر آن نامند در سيم گرم ودر اول خشك ومنضج اخلاط غليظه وملين صلابات وآشاميدن او جهة ربو وتنقيهء چرك سينه وحلق ورفع سميت ادويهء قتاله وبا شكر جهة نفث الدم وسدهء سينه وسرفهء مزمن وضماد او جاذب خونست بظاهر جلد وجهة فربه كردن اعضا وبا نمك از جهة گزيدن جانوران وبا موم جهة برص ناخن وقوبا وتحليل جراحات صلبه وصلابات رحم وشقاق مقعد وجراحت فم مثانه وبا عسل جهة پاك كردن چرك زخمها وخشكر يشه والصاق او بر ميان سر بعد از تراشيدن يا فوخ جهة اخراج زلوئيكه در حلق مانده باشد مجرب دانسته‌اند وبا شكر جهة اقسام خزاز مفيد وجهة جرب حيوانات وتمدد اعصاب وعرق النسا وداء الثعلب وبا آرد جو جهة خنازير وبا ادويهء مناسبه جهة رويانيدن گوشت زخمها وغرغرهء او جهة ورم عضلات حلقوم رمرى وقطور او با روغن بادام جهة رفع رطوبات گوش وحقنهء او جهة ورم حارهء وصلبهء امعأ ورحم وگزيدن مؤثر ومضرشش و سر ومصلحش كثير او بنفشه وقدر شربتش تا سه مثقالست وبدلش مثل او قيراست وگويند ربع او قطران وروغن زفت كه رطوبة بخار اوست كه در حين جوشانيدن پشمير ابر روى او گذارند وآنچه در پشم جمعشود افشرده اخراج نمايند وضماد او باآرد جو جهة خنازير ورويانيدن موى در داء الثعلب وجرب انسان وحيوانات وتمدد اعصاب وعرق النسأ وامثال آن انفع از زفت است وقاطع نزف الدم ومسهل وترياق سموم وجاليست ودودهء زفت جهة نيكو كردن مژگان وقرحهء چشم وتقوية باصره ودمعه وسوزش چشم ورفع ريختن مژه بغايت مؤثر است زفت يا بس زفت رطبست كه بخودى خود خشكشود با بطبخ خشك كنند در سيم گرم ودر دويم خشك وبتخفيف او زياده از رطب ودر انضاج ضعيف تر وجهة التيام قروح وضربه وسقطه وآشاميدن او با زردهء تخم نيم برشت جهة قطع خون حيض وبواسير وسستى كمر وتقوية رحم نافع ودر ساير احوال ضعيفتر از رطب وقدر شربتش تا دو مثقال است