اختيار داشتن بيش از ثلث مال) و به اين كه (به سبب تقديم و تأخير ذكرى تفاوت حاصل مىشود) پس آن منشأ فرقى نمىشود، به سبب اطلاق ادله. و در احكام وضعيه، غالبا جهل را مد خليتى نمىباشد.
93: سؤال: ثلث وصيت كه معتبر است، آيا آنچه را وصيت كرده همان شيئ بجنسه از ثلث كل مال اخراج مىشود؟ يا از كل مال از هر شيئ ثلث اخراج مىشود؟
جواب: بجنسه همان شيئ را ملاحظه مىكنند اگر بعد ملاحظه يمت مجموع مال، قيمت اين شيئ اضافه بر ثلث نباشد، همان را به مصرف وصيت مىرسانند. و اگر اضافه باشد، به قدرى كه مساوى ثلث باشد آن را به مصرف مىرسانند. والله العالم.
94: سؤال: شخصى در مرض موت وصيت نموده كه قدرى از ملك او را به سر كار امام زاده [اى] بدهند كه او را در جوار آن دفن كنند. و وقفيت آن مكان به هيچ وجه من الوجوه معلوم نيست و آنچه به استماع معلوم شده اين است كه خدام آستانه مقدسه مذكوره قيمت معينى مىگرفته اند و هر كس كه خواهش مىنمود كه در آنجا مدفون شود، دفن مىكردند و هم چنين وصيت نموده كه بعضى املاك او را بعد از وفاتش وقف نمايند. چه صورت دارد؟.
جواب: ظاهر اين است كه امثال اين بقعه ها وقف باشند. و اگر احتمال ظاهرى باشد كه ملك خدمه باشد، يا آن كه واقفى وقف كرده باشد كه منافع آن به مصرف امام زاده برسد كه اين دفن كرده هم از جمله منافع باشد - بلكه احتمال مساوى هم اگر باشد - در اين صورت به عمل مستمر مىتوان عمل كرد. و آنچه را وصيت كرده كه وقف كنند، آن نيز در ثلث مال معتبر است. و بهتر آن است كه آن عين موصى بها را قيمت كنند بلا منفعت و قيمت كنند با منفعت، و تفاوت ما بين قيمتين را ملاحظه كنند. هر گاه آن تفاوت از ثلث مال بر مىآيد، تمام آن معتبر است. و اگر نه در همان قدرى كه از ثلث بر مىآيد اكتفا مىكنند و باقى را به ورثه رد مىكنند. والله العالم.
95: سؤال: زيد در حين حيات خود صبيه خود را متزوجه نموده به عمرو داده و يه قدر سهم او از مال خود به او داده. و در پشت عقد نامچه او تفصيل داده كه (به عوض حقوق به او داده ام و او را ديگر حقى و ادعائى با وارث باقى نباشد). و حال صبيه زيد متوفى يا زوج او مىتواند كه ادعاى ارث زوجه خود را از ورثه [زيد] نمايد يا نه؟
جواب: كسى در حال خود تسلطى بر ميراث ورثه خود ندارد. مگر اين كه به اين