مردم و كشتن اطفال معصوم را به امير المؤمنين على عليه السلام دادند، سخت گريست و " بسر " را نفرين نمود. (2) همچنين سفيان بن عوف به 6 هزار سپاهى، ضحاك بن قيس با 3 هزار وعبدالله بن سعد به 1700 نفر، از طرف معاويه مأمور شدند كه در تمامى بلاد بگردند ومواليان على (ع) را به فجيع‌ترين شكل به قتل برسانند. (3) صلح امام حسن (ع) هنگامى كه مولاى متقيان على عليه السلام به شهادت رسيد، معاويه كشتارهاى خود را تشديد كرد. امام حسن (ع) براى آنكه خون مردم بىگنام پيش از اين ريخته نشود معاهده‌اى را با معاويه امضاء نمود. در اين معاهده معاويه تعهد كرده بود كه مال و جان شيعيان على و همچنين زنان و كودكان آنها را محترم بدارد و عليه امام حسن امام حسين و خاندان پيامبر توطئه‌اى - آشكارا يا پنهانى - نداشته باشد. معاويه التزام نمود كه مردم در شام، عراق، حجاز و ساير بلاد در امنيت بسر برند، كشتار مواليان على متوقف شود و بر منابر پس از آن به على (ع) ناسزا نگويند. (4) در ارتباط به معاهده فوق، معاويه براى امام حسن (ع) نوشت: " پس از من تو خليفه خواهى بود و تو براى خليفه شدن بهتر از همه مردم هستى " [= ثم الخلافة لك من بعدى وانت اولى الناس بها]. معاويه تعهد نمود كه كسى را براى بعد از خود به عنوان جانشين منصوب نكند. (5) * (هامش) * التهذيب ج 1 / 435، 436.
(2) الاغانى ج 15 / 46 / 47، تهذيب التهذيب ج 1 / 435، 436.
(3) تاريخ طبرى ج 6 / 77 - 81، كامل ابن اثير ج 3 / 162 - 167، تاريخ ابن عساكر ج 3 / 222، وفاء الوفاء ج 1 / 31، 32، الاستيعاب ج 1 / 65، 66، البداية والنهايه ج 7 / 320 - 322.
(4) الصواعق المحرقه ص 81.
(5) شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 4 / 13 ط قديم [= ج 16 / 37 ط جديد]. (*)